Gerardus Magazine 2019-1

2019-1

KUNST

Toeval wordt teken

De beeldend kunstenaar Daniel Spoerri leidt een bewogen leven. Nadat zijn vader in 1941 door de Duitsers werd opgepakt en in een concentratiekamp stierf, vluchtte zijn moeder met haar nog kleine kinderen naar Zwitserland. Daniel wordt vervolgens opgevoed door een oom en omdat studeren niet lukt, werkt hij achtereenvolgens als boekhandelaar, fruithandelaar, fotograaf, solodanser, mimespeler en regisseur. Op dertigjarige leeftijd trekt hij dan naar Parijs waar hij op de ‘Marché aux Puces’ vaak de hele handel opkoopt die mensen op hun tapijtjes hebben uitgestald. Vervolgens neemt hij dan een busje lijm en plakt alles vast. De enige verandering die hij toepast, is dat hij het vlak waarop de voorwerpen zich bevinden in plaats van horizontaal, verticaal opstelt. Zo wordt in de jaren zestig zijn ‘Objectkunst’ geboren.

De spulletjes van La prima colazione – het ontbijt – zijn niet afkomstig van de markt. Je treft ze ook niet aan in de Italiaanse keuken omdat Italianen nauwelijks thuis ontbijten. Dus zal het kunstwerkje waarschijnlijk gemaakt zijn in een restaurantje. Daniel Spoerri maakt er geen mooie compositie van zoals de ‘stilleven schilders’ dit deden in de Gouden Eeuw, maar vraagt om oog te hebben voor de wereld achter het zichtbare. Hij doet dat echter op een heel indirecte wijze. Vandaar dat men zijn werken ook wel ‘valstrik-schilderijen’ noemt: Daniel Spoerri zet zijn toeschouwers gemakkelijk op het verkeerde been.




De kunstenaar heeft vooral oog voor het toeval. Datgene wat hem op dat moment raakt, legt – of beter gezegd – lijmt hij vast. Daarmee fixeert hij het moment en vraagt aan mensen om erbij stil te staan en verder te kijken … Want voor de kunstenaar bestaat er geen grens tussen de spullen en de mensen die ze gebruiken, hun relaties, de situatie waarin ze leven of de betekenis die ze geven aan hun leven. Daniel Spoerri roept op – zo ervaar ik hem – om ogenschijnlijk onbeduidende spullen te duiden, teken te laten zijn van een bijna onbegrensde en misschien wel mysterieuze wereld die erachter schuilgaat. Daarom lijst hij zijn kunstwerken ook nooit in.

De gedachtewereld achter dit ogenschijnlijk eenvoudige kunstwerkje in het museum van Fribourg (Zwitserland) is vele malen omvattender dan ik in eerste instantie vermoedde. Het werkt als een steen die in het water wordt gegooid en heel wat golven in beweging zet.

Marianne Debets