In twee kleine doosjes bewaar ik melktandjes van mijn dochters. Op mijn bureau staan foto’s van mijn overleden ouders en partner. Ik koester een eau de cologneflesje dat ik kreeg van een tante die het op haar beurt gekregen had van haar oma. Ik zal heus niet de enige zijn die een dergelijke opsomming kan maken. Veel mensen bewaren iets wat hen dierbaar is, waar een bijzonder verhaal aan vastzit of waar ze speciale herinneringen aan hebben.

Mag je daar het woord ‘reliek’ voor gebruiken? Dat komt van het Latijnse werkwoord ‘relinquere’: overblijven. Ik wist niet beter of een reliek is een fysiek overblijfsel van een bijzonder mens: een botje, een plukje haar, een stukje stof van een mantel, een tand, een nagel, een splinter van het kruis of een spijker waarmee Jezus aan dat kruis geslagen was, een stukje van de doornenkroon. Om te vereren, kracht bij te vinden, troost.

Op de tentoonstelling over relieken in het Catharijneconvent in Utrecht werd duidelijk dat het begrip ‘reliek’ heel breed is. Daarom werd er ook aandacht geschonken aan persoonlijke relieken. Dus die doosjes met melktandjes kunnen ook relieken genoemd worden, omdat ze voor mij iets betekenen. Het bleek ook dat het bewaren en koesteren van lichamelijke overblijfselen een universele praktijk is en niet beperkt blijft tot het christendom.

Maar nu deze voet die u hier afgebeeld ziet. Hij is misschien afkomstig uit de zogenaamde ‘schat van Oignies’. Daar in Oignies (provincie Namen) bevond zich in de 12e en 13e eeuw een priorij waar schitterende reliekhouders gemaakt werden voor overblijfselen die het klooster van een mecenas kreeg toegestuurd. Kostbare materialen werden toegepast om de belangrijkheid en diepe verering uit te drukken: eik, zilver, koper, goud, email, halfedelstenen. Vaak had de
reliekhouder de vorm van het lichaamsdeel waaruit de reliek afkomstig was. In dit geval het bot van de voet van de heilige Jakobus. Een bijzonder detail is dat boven op de ovale bovenplaat de hl. Jakobus in bas-reliëf in verguld koper afgebeeld is. Het bot zelf is niet te zien, maar daardoor wordt de reliek nog geheimzinniger en krijgt de houder, afgezien van de pracht en de praal, een nog grotere aantrekkingskracht. We kunnen ons goed voorstellen hoe de mensen door de eeuwen heen onder de indruk waren van deze krachtige voet. Het is alsof de heilige zelf voor je staat.