Tegen de noordkant van de toren van het Brabantse Hilvarenbeek, een 75 meter hoog monument uit ca. 1450, staat een hardstenen beeldje van de heilige Clara. Twee jaar geleden zette een jongeman een ladder tegen de toren, en hing een blikje knakworstjes aan het beeldje. Iedereen in Hilvarenbeek had het er over. 

Het is namelijk de gewoonte in dit dorp (en ver daarbuiten, tot in Wittem toe!) om, als men voor een buitenactiviteit goed weer nodig heeft, een worst aan Clara te schenken. Als tegenprestatie vraagt zij aan Onze-Lieve-Heer voor goed weer te zorgen op de gewenste dag. Dat de actie van de jongeman het gesprek van de dag was, kwam dus niet omdat hij meedeed aan een traditie, maar vanwege de manier waarop hij daar gestalte aan gaf. Normaal gesproken wordt een ringetje droge worst rond het beeld gehangen, maar een blikje knakworsten...!? 

Iedereen kon er de lol van inzien, temeer omdat met deze actie een zeer oud gebruik is overgenomen door de jongste generatie. En dat is bijzonder. De meeste tradities sterven uit. Soms komt er eentje voor de in de plaats, zoals het uit de Angelsaksische landen geïmporteerde Halloween. Valentijnsdag, in Nederland ook een volkscultureel ‘Fremdkörper’, wil nog niet erg lukken, het commerciële geweld ten spijt. Maar als de reclamemensen goed volhouden, wordt het misschien nog wel eens iets.

Er zijn vele redenen waarom tradities verdwijnen. Een ervan is dat het verhaal erachter niet of nauwelijks meer wordt verteld. Het is dan interessant om te zien dat een jongeman een blikje met knakworstjes aan Clara schenkt. Hij doet de oudere generaties na en dat zou wel eens kunnen betekenen dat de traditie van het schenken van worsten aan Clara in Hilvarenbeek voor de toekomst behouden blijft.

En niet alleen daar, in veel meer plaatsen bestaat deze traditie nog. Je ziet het vaak bij carnaval, een groot volksfeest dat van tradities aan elkaar hangt. De carnavalsvierders van Chaam, nabij Breda, brengen sinds jaar en dag worsten naar het Clarabeeld in het devotiepark van het net over de grens gelegen Meersel Dreef. Ze namen voor een relatief nieuw volksfeest een eeuwenoude traditie over.  

Clara, Sinte Clara zoals ze familiair wordt genoemd, is de patrones van goed weer – dat hoeft overigens niet per se te betekenen dat de zon moet schijnen, want in het najaar en de winter van 2018 stond het water in de rivieren zo laag dat de schepen nauwelijks konden varen. ‘Goed weer’ betekende toen voor een schipper heel veel régen. Dus zou hij de worstentruc toe kunnen passen voor dagen en weken regen! Clara van Assisi is een zeer tot de verbeelding sprekende vrouw, omdat ze Franciscus navolgde, ook – net als hij – met Vrouwe Armoede huwde, kloosterlinge werd en de clarissen stichtte. 

Ze leefde lang geleden (1195-1253), ze werd zeer bekend, sprak de gelovigen aan en schonk vertrouwen: dat zijn allemaal factoren om ontdekt te worden door het volksgeloof. Dogma’s en geloofsformules zijn vaak te ingewikkeld voor gewone stervelingen; ze geven daar vaak een eigen draai aan en dat leidt tot volksgeloof. Daarom is volksgeloof het sterkste geloof dat er is. Kijk maar naar hoe Sint-Clara voortleeft in de worsten die haar geschonken worden als patrones van goed weer. 

Zij is ook de patrones van mensen met oogkwalen. Daar zijn twee redenen voor. De eerste een feitelijke: Clara had lange tijd last van haar ogen. De tweede is er eentje puur uit het repertoire van het volksgeloof. In de naam Clara zit het woord ‘klaar’ voor ‘helder’. Dan is de associatie met ‘helder kunnen zien’ gauw gelegd. 

En ook de link met ‘helder weer’. De clarissen die – zo gelooft het volksgeloof – een voetje vóór hebben bij hun naamgever, bidden tot hun stichteres Clara voor goed weer. Als tegenprestatie breng je hen een worst. De clarissen waren bedelzusters die met een lekker stukje worst goed geholpen waren. Maar tijden veranderen: de clarissen in Megen bij Oss believen geen worst meer, omdat ze vegetarisch zijn geworden. Ze accepteren wel fruit, kaas en eieren. Overigens: goed weer garanderen ze niet, wel een goed gebed voor een fascinerende heilige.