In het tweede nummer van het Gerardus Magazine in de rubriek ‘Over Clemens gesproken’ eindigde Eric Corsius met de volgende zin: ‘In het pastoraat en kerkelijk leven is de laatste jaren een nieuw begrip opgekomen: ‘fresh expressions’. Het verwijst naar een beweging van uiteenlopende creatieve initiatieven die experimenteren met nieuwe vormen van kerk-zijn. Mensen worden in hun hart aangesproken waarbij de kern van de Blijde Boodschap overeind blijft. Clemens Maria Hofbauer lijkt wel een voorloper van deze nieuwe beweging die zoekt naar frisse en verse uitdrukkingsvormen.’
In dit laatste nummer in de serie Over Clemens gesproken, vertel ik over enkele van deze initiatieven in Nederland en België. Deels nieuwe projecten deels bestaande kerkgemeenschappen die ‘bij de mensen’ blijven.

De Protestantse Kerk in Nederland heeft enkele jaren geleden een belangrijke beslissing genomen om zogenaamde ‘pioniersplekken’ in het leven te roepen. Plekken waar op een creatieve wijze ruimte gemaakt wordt voor nieuwe inspiratie tot zegen van velen.
Het project ZINNIG NOORD is gestart door twee kerken in Amsterdam Noord; de Ark en de Bethelkerk. Hun doel is om de ‘oude verhalen’ met vragen van recht en onrecht, schuld en schaamte, zin en onzin, geloof of bijgeloof opnieuw te onderzoeken. Zijn ze hier en nu, in deze stad en deze tijd voor mij nog relevant? Samen met kunstenaars en theatermakers uit Noord gaat men op een creatieve manier op zoek naar antwoorden.

In de stad Groningen is in 2015 een Stadsklooster opgericht, geïnspireerd op de benedictijnse en franciscaanse spiritualiteit. De initiatiefnemers willen een plek bieden voor inspiratie, spiritualiteit en gastvrijheid. Met name voor mensen onderweg in de binnenstad van Groningen: gelovigen, ongelovigen, twijfelaars, zoekers, zeker-weters…
Zes dagen in de week is om 17.00 uur een eenvoudige samenkomst. Er wordt een psalm gebeden, een lied gezongen, een bijbeltekst gelezen en er is stilte. Daarna drinkt men koffie, ontmoet men elkaar of steekt men in stilte een kaars aan.

De parochie St. Andreas in Heerlen is een kerk, die in het voetspoor van Jezus van Nazareth, oprecht zoekt en werkt aan ‘deze wereld omgekeerd’. Naast de liturgie houden ze diaconie hoog in het vaandel. Op dit gebied organiseren ze verrassende initiatieven zoals ‘soep met inhoud’ waarbij ze eens in de maand aan alle wijkbewoners de gelegenheid bieden om elkaar te ontmoeten terwijl men eenvoudig een kop soep eet. Zo zijn de mensen er even uit, leren ze elkaar kennen en kan men praten over datgene wat er op het hart ligt.

Vanuit België werd al geschreven over het nieuwe project ‘de Clemenspoort’ in Gent. Maar in hartje Brussel ligt de parochie ‘Goede Bijstand’, waar de redemptorist Walter Corneillie jarenlang aan verbonden was. In zijn geest vertaalt pastor Johnny de Mot al 30 jaar de Schrift naar de dagelijkse noden van de mensen in een stad als Brussel. Er zijn veel initiatieven voor kinderen zoals ‘Mosterdzaadjes’ en ‘Goede Bijtjes’ waar geleerd wordt over delen, gevoelens uiten, de waarde van een goede vriend en andere lessen die Jezus en de geluksvogels ons leren. Onlangs werd een nieuwe kerkklok ingezegend, genaamd ‘Mildheid’, staand voor compassie, generositeit, toegeeflijkheid en zachtheid. Zij zal een nieuwe melodie spelen voor de buurt. En wellicht ontdekken mensen in deze melodie de sleutels tot het bouwen van een betere wereld, te beginnen in de stad Brussel.

De InnBetween Studentenkerk van Maastricht heeft in ruim 40 jaar een traditie opgebouwd van gastvrijheid voor studenten, ongeacht hun geloof of afkomst. Met passie heeft het team een vast programma ontwikkeld waarin meditatie, yoga, gebed in de traditie van Taizé en gesprek over kunst en cultuur een plek hebben. ‘Tafelen’ en ‘ontmoeting in het weekend’ zijn speerpunten. Zo creëren ze ruim de gelegenheid dat jonge mensen van overal ter wereld elkaar kunnen ontmoeten en er ‘hart’-verhalen verteld kunnen worden.

Volgens officiële peilingen loopt het traditionele kerkbezoek terug, maar als je goed kijkt en luistert, blijven mensen die eeuwenoude Blijde Boodschap opdiepen en op een verrassende wijze vormgeven. Iemand zei onlangs: ‘Het Woord werd mens en kwam bij ons in de buurt wonen’, naar Johannes 1. Ik vermoed dat Clemens Maria Hofbauer hier blij van zou worden.