In de late middeleeuwen had men een wat andere kijk op ziek zijn dan vandaag de dag. Men geloofde dat ziekte het gevolg was van zonde. Gelukkig werden de zieken niet altijd aan hun lot overgelaten. In het Antonietenklooster in Isenheim, een plaatsje vlak bij Colmar in de Elzas, werden in die tijd zieken verpleegd die leden aan o.a. lepra en pest. Het klooster was dus feitelijk een hospitaal. De Duitse schilder Matthias Grünewald (± 1470- 1528) vervaardigde voor dat klooster een groots altaarstuk, een veelluik. Dat was niet zomaar een altaarstuk, nee, de zieken moesten er als het ware lering uit trekken door er naar te kijken en goed in zich op te nemen wat er te zien viel als ze voor het altaar gebracht werden. Door de week namelijk zagen ze de gekruisigde Christus in al zijn ellende, verminkt, vol wonden, bloed: geknakt. Op hoogtijdagen werden de luiken opengeklapt en zagen ze de aankondiging, de geboorte en de verrijzenis van Christus in alle glorie. Als de luiken nog een keer opengeklapt werden, kwam o.a. de verzoeking van de H. Antonius tevoorschijn. Deze heilige was natuurlijk een goed voorbeeld voor hoe hun levenswandel er uit had moeten zien of misschien er uit moest zien áls ze genezen werden.

Sinds er mensen zijn, denk ik, worden ze verleid, worden ze in verzoeking gebracht. Zo ook de heremiet Antonius. Hij was in Egypte geboren als zoon van rijke ouders en na hun dood gaf hij al zijn bezittingen aan de armen en trok zich in eenzaamheid terug in de Egyptische woestijn. Het verhaal gaat dat hij daar belaagd werd door demonen die hem van het rechte pad wilden afhouden. Vaak worden ze afgebeeld als bijzonder aantrekkelijke jonge meisjes, maar Grünewald heeft er afschrikwekkende gestalten van gemaakt: door satan gestuurde monsters die hem van alle kanten omringen en op allerlei manieren aanvallen. Antonius ligt bezwijmd op de grond. Gelukkig komt er redding. God stuurt zijn engelen om hem bij te staan. Die zien we linksboven aan komen zweven. Antonius wordt gered door zijn standvastige geloof. Een duidelijke boodschap voor de zieken!

Verleidingen, verlokkingen zijn van alle tijden en doen zich voor in allerlei gedaanten. Hoe sterk zijn zij? Geven we er aan toe? Proberen we ons ertegen te verzetten? De Veertigdagentijd geeft ons de gelegenheid om na te gaan waar onze échte behoeften liggen, op geestelijk én op lichamelijk gebied.