Mijn vroegste herinnering aan Peerke Donders is gekoppeld aan mijn grootmoeder. Als zij bij ons thuis in Simpelveld op bezoek kwam, moesten we allemaal mee naar Wittem om bij Gerardus op bedevaart te gaan. Opmerkelijk, want we kwamen eigenlijk als gezin wekelijks in Wittem, maar als oma op bezoek kwam, dan werd dat wekelijkse bezoek opeens ‘op bedevaart gaan’. Zo’n bezoek had een vast patroon. Het eindigde steevast bij de beeltenis van Peerke Donders achterin de kapel. Daar bad oma voor haar zoon en zijn gezin in Suriname. Vooral de gedachte aan dat land maakte op mij als kind diepe indruk, meer nog dan Peerke.

 

Peerke vernieuwt en verjongt
Toen ik in Tilburg bij de trappisten kwam, bestond daar al een sterke verering voor Peerke Donders. Op de dag van mijn abtskeuze in 2005 stelde een journalist mij de vraag hoe ik voor nieuwe roepingen ging zorgen. Die nieuwe roepingen hadden we nodig, want de gemeenschap was oud en jongeren waren er nauwelijks. Eigenlijk zonder nadenken heb ik toen tegen de journalist gezegd: ‘Ik kan zelf geen roepingen maken, maar in Tilburg hebben we een eigen zalige en die moet ons maar een handje helpen’.

Vanaf dat moment hebben we jaarlijks ter voorbereiding op het feest van Peerke een noveen voor roepingen gehouden. Sindsdien hebben we ieder jaar een intrede gehad en heeft onze gemeenschap zich geheel vernieuwd en verjongd. Voor onze gemeenschap is Peerke Donders dus sterk verbonden met roeping en de beleving van onze roeping. Het heeft ons als gemeenschap ook bewuster gemaakt van onze plek in de Tilburgse samenleving. 

Het standbeeld polariseert
Al geruime tijd woedt er in Tilburg een flink debat over een standbeeld van Peerke. Dat beeld van Peerke, uit 1926, staat in het Wilhelminapark. Nu is het probleem dat de beeldtaal de huidige geseculariseerde mens en wellicht ook de moderne gelovige mens niet meer aanspreekt. 

De kunstenaar had zich toentertijd duidelijk laten inspireren door het verhaal van de ontmoeting van Jezus met de melaatse uit het evangelie volgens Marcus. “Er kwam eens een melaatse bij Jezus die op zijn knieën viel en Hem smeekte: ‘Als Gij wilt, kunt Gij mij reinigen.’ Door medelijden bewogen stak Hij de hand uit en raakte hem aan en sprak tot hem: ‘Ik wil, word rein.’ Terstond verdween de melaatsheid en was hij gereinigd.” (Marcus 1, 40-45) 

Het beeld laat Peerke zien als een andere Jezus die een Surinaamse man, geknield aan zijn voeten, liefdevol aanraakt. Voor die tijd een duidelijke verwijzing naar en uitbeelding van het evangelieverhaal. Nu ziet men er een beeld in van kolonialisme, slavernij en onderdrukking. 
De gemeente zit met de kritiek in haar maag en doet al jaren niets om bv een informatiebord met duidelijke uitleg bij het beeld neer te zetten. Inderdaad, wie leest dat? Er gebeurt echter niets en de polarisatie neemt alleen maar toe. Dialoogbijeenkomsten zijn gestart, maar de gewone man en vrouw van de straat loopt er niet warm voor en spuwt liever zijn/haar mening in ingezonden brieven in de krant. 

Sinds kort prijkt er op de gevel van het Peerke Donderspaviljoen een spandoek met de niet mis te verstane woorden van Peerke zelf: ‘Ongelukkig zij, die zich met het zweet en bloed verrijken van die arme slaven, die geen verdedigers vinden dan God!’

 

De held van de dialoog

In 2018 mocht ik een reis maken in de voetstappen van Peerke. Het bezoek aan Suriname opende niet alleen mijn ogen voor het slavernijverleden en de gevolgen ervan tot op de dag van vandaag. Onuitwisbaar was de indruk van een bevolking die in staat is om vredig, ondanks diepe verschillen, met elkaar samen te leven. Peerke werd voor mij nog meer een held. Was dit leven niet een voorbeeld van dialoog: je leven daadwerkelijk geven voor de ander, door naast de ander te gaan staan?

Van mij mag het huidige standbeeld van Peerke worden weggehaald. Zet het neer in dat andere park aan de rand van de stad dat zijn naam draagt: het Petrus Donders Park waar een uitstekend paviljoen staat met het zeer maatschappelijk betrokken Museum voor de Naastenliefde. In die omgeving kan de beeldtaal van dit standbeeld goed worden uitgelegd en in een geseculariseerde samenleving tot haar recht komen. 

Op de huidige plek van het standbeeld moet dan iets anders komen ter herinnering aan Peerke. Iets wat mensen van vandaag aanspreekt en met elkaar verbindt. Verbinding is immers datgene wat Peerke op een indrukwekkende manier handen en voeten heeft gegeven.