Over een duurzame samenleving valt veel te zeggen. De paus doet dat en veel andere mensen. Maar je kunt ook wat doen om de samenleving duurzamer te maken. Dat gebeurt in de ‘repaircafés’ in Nederland en België. In een repaircafé repareren vrijwilligers gratis kapotte apparaten, gebruiksvoorwerpen en kleding. Zo ook in het gemeenschapshuis van Bocholtz, een dorp nabij Heerlen. Driemaal per jaar is hier repaircafé. De andere keren is het in Heerlen zelf. Voor de deur staat een vlag met het opschrift ‘Repaircafé – Weggooien? Mooi niet’. Binnen is het gezellig druk. Aan tafeltjes in de zaal zitten mensen, met vóór zich een uit elkaar geschroefd apparaat en gereedschap. Bij de ingang zitten gastvrouwen Gonny en Marita. Zij zorgen dat de klant wordt toegewezen aan een van de vrijwilligers.

 

“Ons repaircafé bestaat al acht jaar”, vertelt Marita, “eerst alleen in Heerlen en sinds twee jaar ook hier. Ik ben er sinds 2013 bij. De vrijwilligers komen uit de omgeving, tot Maastricht toe. De meeste reparateurs hebben een technische achtergrond. Maar het is vooral belangrijk dat je aardigheid hebt in het sleutelen aan een apparaat. Die twee daar zijn al een uur bezig met die stofzuiger, met de kans dat ze hem uiteindelijk toch niet aan de praat krijgen. Dat doe je alleen als je knutselen leuk vindt.”

 

John zit in zijn eentje te sleutelen aan een Senseo-apparaat. “Het is de bedoeling dat een klant erbij blijft”, vertelt hij. “Dan kan hij nog wat leren. Maar de man van dit apparaat heeft een zieke vrouw die hij niet te lang alleen wil laten. Daarom doet hij intussen boodschappen.”

 

John denkt dat hij het apparaat in een uurtje gerepareerd heeft. “De fabrikanten maken het niet gemakkelijk. Dit ding is zo in elkaar gezet dat je het nauwelijks onbeschadigd open krijgt. Bij de productie van een apparaat zouden ze eigenlijk rekening moeten houden met de mogelijkheid om het te repareren, maar de meeste fabrikanten hebben liever dat je nieuw koopt.” John is computerdeskundige. Maar computers worden niet vaak aangeboden, dus sleutelt hij aan andere apparaten. “Met wat technisch inzicht kom je een heel eind” vertelt hij. “En hoe langer je meedraait, hoe meer ervaring.” Voordat hij aan het Senseo-apparaat begon, heeft hij al een scheerapparaat gerepareerd en tuingereedschap.

 

“De vrijwilligers hebben hun eigen gereedschapskist bij zich”, vertelt Gonny. “We hebben geen geld om gereedschap aan te schaffen. De meeste mensen werken sowieso het liefst met hun eigen gereedschap.” Een jongeman komt binnen met een kapotte tablet. Hij wordt ontvangen door Marita. “Hoe heb je van ons gehoord?”, vraagt ze. “Van mijn moeder”, is het antwoord. “Toen hij het niet meer deed, zei ze: Ga eens naar het repaircafé.” Even later zit hij met zijn tablet bij een van de vrijwilligers aan tafel.

 

De vrijwilligers hebben allemaal hun eigen motieven om mee te doen. Klaus bijvoorbeeld, een oudere man in een rolstoel, vertelt: “Ik heb door mijn handicap altijd veel gebruik gemaakt van gemeenschapsvoorzieningen en daar wil ik graag wat voor terugdoen. Dus zet ik mijn technische vaardigheden in voor anderen”. Hij voegt eraan toe: “En bovendien houd ik zo mijn Nederlands bij door de gesprekken met klanten en mede-vrijwilligers”. Hij zegt het in uitstekend Nederlands, maar met een duidelijk Duits accent.

 

Er is een naaihoek, de enige plek die bemenst wordt door vrouwen. Een dame zit achter de naaimachine, de ander zit ernaast en is bezig met naaiwerk op de hand. Wat ze zoal doen? “Nou, de eerste klant van vanmorgen wilde een rits in laten zetten”, vertelt de ene dame “Dat doe ik graag, maar mensen moeten wel zelf de rits meenemen en dat had deze mevrouw niet. Ik haal de oude rits er ook niet uit. Dat kunnen mensen best zelf én dat kost ons te veel tijd. Een nieuwe erin zetten is inderdaad werk voor een naaister. Soms komen mensen ook voor het korter of langer maken van een broek of een rok. Vorige keer was er iemand met een broek waarvan het achterwerk versleten was. Daar heb ik toen een stuk stof achter gezet. Dan kun je er weer een tijd mee vooruit.” Ze is nu bezig met enkele roze kussentjes die ze maakt uit een laken.

 

“Ik heb het naaien van mijn moeder geleerd”, vertelt ze verder. “Na mijn trouwen werd ik huisvrouw en had ik tijd om iets erbij te doen. Zo ben ik gaan naaien. Nieuwe dingen maken kost te veel tijd. Met repareren en vermaken van kleding ben ik nu alle dagen bezig, voor familie en vrienden en één keer per maand hier in het repaircafé.” Ook de andere dame naait veel voor familie en vrienden. Ze komt ook altijd naar het repaircafé, maar alleen om te assisteren. “Ik heb altijd even tijd nodig om te bekijken hoe ik iets moet aanpakken. Daarom ben ik niet zo geschikt voor het werk hier. Want als iemand met een kledingstuk komt, moet je meteen aan de slag en het het liefst binnen een uurtje af hebben. Thuis kan ik tijd nemen voor een reparatie. Maar toch kom ik hier graag om te helpen. En omdat ik het nuttig vind, zo’n repaircafé.” Een dame komt binnen met een knalrode koptelefoon. “Ik had al een hele tijd geleden eens iets in de krant gelezen van een repaircafé en toen dacht ik: dat is misschien best een keer handig. En toen afgelopen week ineens die hoofdtelefoon van mijn dochter het niet meer deed, zei ik: laten we eens naar een repaircafé gaan. Dus toen heb ik op internet gezocht waar het eerstvolgende repaircafé zou zijn en dat was vanmorgen hier in Bocholtz. Ik woon zelf in Landgraaf, niet echt in de buurt.”

 

Is dit nou geen valse concurrentie voor mensen die met reparaties hun brood verdienen? Volgens Gonny niet: “Het probleem is dat er nauwelijks nog professionele reparateurs bestaan. Daardoor komen mensen niet meer op het idee om iets te laten repareren. Ze gooien kapotte dingen direct weg en kopen nieuw. Wij maken mensen weer bewust van de mogelijkheid iets te laten repareren. Daarbij verwijzen onze vrijwilligers door naar een professionele reparateur als ze er niet uitkomen.”

 

Wilt u meer weten over repaircafés? Kijk dan op www.repaircafe.org. Daar kunt u ook opzoeken waar bij u in de buurt een repaircafé is.