Clemens Maria Hofbauer is stadspatroon van Wenen. In de redemptoristenkerk ‘Maria am Gestade’ in deze stad ligt hij begraven. Devotietegeltjes aan de muur rond zijn graf wijzen erop dat ook uit Nederland Clemensvereerders naar hier komen, want er zijn ook uitingen van dankbaarheid te lezen in het Nederlands.
Onlangs sprak ik met pater Hans Hütter, de rector van het redemptoristenklooster ‘Maria am Gestade’.

Wanneer hoorde u voor het eerst iets over Clemens Hofbauer?
‘Ik had in mijn jeugd nooit van hem gehoord, maar leerde hem pas kennen in de tijd dat ik op het gymnasium van de redemptoristen in Katzelsdorf zat. In die tijd had ik nooit kunnen vermoeden dat ik ooit rector van het klooster en de kerk ‘Maria am Gestade’ zou worden. In de jaren dat ik hier rector ben – van 2002 tot 2008 en nu opnieuw vanaf 2015 – is Clemens mij heel dierbaar geworden.
Maar om even terug te gaan in de tijd: aanvankelijk werd Clemens Hofbauer op de Romantikerfriedhof in Maria Enzersdorf, even ten zuiden van Wenen, begraven. In de loop van het proces rond de zalig- en heiligverklaring werd zijn lichaam in 1862 overgebracht naar de kerk die na zijn dood als eerste aan de redemptoristen werd toevertrouwd. Dat was de kloosterkerk van ‘Maria am Gestade’ in Wenen. In 1888 werd Clemens zalig verklaard en een aantal jaren later – in 1909 – heilig verklaard. In 1914 werd ‘de Apostel van Wenen’, zoals Clemens genoemd werd, benoemd tot tweede stadspatroon van Wenen.’

Op welke wijze wordt Clemens herdacht in Wenen?
‘De week voorafgaand aan 15 maart, de sterfdag van Clemens, is een feestweek met als hoogtepunt diverse feestelijke eucharistievieringen. Deze sterfdag wordt zowel in ‘Maria am Gestade’ alsook in onze kloosterkerk in Wenen-Hernals gevierd. Iedere dag in die week nodigen wij dan groepen uit om op bedevaart te komen naar het graf van Clemens en om daar een viering te houden. Dit zijn mensen die bijvoorbeeld vanuit de inspiratie van Clemens op religieus en sociaal gebied werkzaam zijn in de samenleving. Bijvoorbeeld de ‘Rozenkranzsühnekreuzzug’ en de katholieke mannenbeweging. Maar er komen ook groepen uit Zuid Moravië (waar Clemens zelf vandaan kwam) en een groep Tsjechisch sprekende mensen die in Wenen zelf wonen.

Daarnaast komen in deze feestweek ook veel mensen individueel op bedevaart naar Clemens. Ik weet ook dat veel priesters, pastoraal werk(st)ers en onze aartsbisschop, kardinaal Schönborn, Clemens vereren als voorspreker. In moeilijke pastorale situaties is hij hun raadsman. Dit betekent dat zij allen regelmatig het graf met de relikwieën van Clemens bezoeken om er te bidden. En dan niet te vergeten onze medebroeders- redemptoristen uit alle delen van de wereld. Als zij naar Europa komen, en zij bezoeken Wenen, dan is een bezoek aan de kerk ‘Maria am Gestade’ van Clemens van grote betekenis voor hen.’

In ‘Klemens Blätter’, een tijdschrift van de redemptoristen over Clemens, staat altijd een verslag van het Klemens Komittee. Wat betekent dit comité voor de Clemensverering?
‘Het Klemens Komittee is in 1917 opgericht als een officieel erkende vereniging. Ze had oorspronkelijk vooral de taak om sponsoren te vinden voor de bouw van kerken. Maar belangrijk was ook dat men geld had om vanuit deze kerken pastoraal werk op te pakken.
Daarnaast heeft in die beginjaren een vurig en bewogen Clemensvereerder het initiatief genomen om op bedevaart te gaan naar Tasswitz, de geboorteplaats van Clemens Hofbauer. Dat was nog in de tijd van het ‘IJzeren Gordijn’. Men vertrok uit Zwingendorf, pal aan de grens met wat toen Tjechoslowakije heette. Van daaruit trok men te voet naar Tasswitz. Gedurende één dag mochten de pelgrims daartoe een streng bewaakte en beveiligde niet officiële grensovergang passeren zonder visum of papieren.
In de loop van de tijd hebben de mensen van het Klemens Komittee de organisatie van deze bedevaart naar Tasswitz op zich genomen en is deze bedevaart tot een jaarlijkse zogenoemde ‘Sternwallfahrt’ uitgegroeid: één groep gaat in vier dagen te voet van Wenen naar Tasswitz en een andere groep fietst vanuit Wenen. Voor mensen die niet meer zo vitaal zijn, organiseren wij een busreis. Maar we merken ook dat veel mensen met eigen vervoer naar Tasswitz komen.
Het valt me trouwens op dat er steeds meer mensen zijn die op eigen initiatief en met grote bewogenheid de verering van Clemens in ere houden. Een voorbeeld. Op een van de torens van de Stephansdom stond altijd het beeld van Clemens. Tijdens de restauratie werd het tijdelijk opgesteld in de Dom zelf. Een oudere dame, een vurig vereerster van Clemens, zette alles op alles dat het beeld in de Dom mocht blijven staan. Ze ging er zelfs voor naar de aartsbisschop. En…dat mocht; Clemens staat nog altijd op de vloer tussen de kerkgangers. Op de oorspronkelijke plek hoog op de toren kwam een kopie van dat beeld.’

Wat is uw wens naar de toekomst toe?
‘Ik hoop van harte dat er altijd weer mensen zullen zijn die de grootsheid van Clemens en de betekenis van hem voor hun leven mogen ontdekken, en vooral dat zij zijn geestkracht verder mogen dragen.’