Sint Antonius, lieve vrind, maak dat ik mijn… vind!’ We roepen heiligen aan in de hoop dat een vurige wens in vervulling gaat door hun bemiddeling. Of om bij een bepaalde heilige kracht te vinden een beproeving te doorstaan. Om dezelfde reden raken we het beeld van een heilige aan. Dat gebaar is al zo oud als er beelden van heiligen gemaakt worden. Sommige zijn op bepaalde plekken helemaal glad geworden of zelfs uitgehold door al die aanrakingen van miljoenen handen door de eeuwen heen. In tal van kerken staat wel zo’n beeld dat er om vraagt aangeraakt worden. Zo is de hl. Jacobus de Meerdere van Santiago de Compostela een welhaast internationaal beroemde heilige geworden. In de kleine afbeelding hiernaast is te zien hoe een pelgrim achter de heilige staat en zijn armen om hem heen slaat. Het is een vast ritueel van de pelgrim om, wanneer hij in de kathedraal is, naar het beeld van de hl. Jacobus in het hoofdaltaar te gaan. Vroeger zou de pelgrim niet geschroomd hebben hem zijn eigen mantel om te hangen of zijn hoed op te zetten. Nu raakt hij de apostel aan of omhelst hem.
We weten natuurlijk niet hoe Jacobus er uit heeft gezien. Daarom zijn er ook uiteenlopende afbeeldingen van hem. De Duitse kunstenaar die hem hier vereeuwigd heeft, zag hem als een flinke, stevig doorstappende pelgrim. Hij draagt een helrode mantel over een bruin, ruimvallend gewaad, het landschap dominerend met zijn robuuste gestalte. Hij lijkt, strak in de verte kijkend, zijn doel vast voor ogen te hebben. In zijn linkerhand houdt hij de pelgrimsstaf vast en op zijn hoofd draagt hij de karakteristieke pelgrimshoed waarop zowel de Jacobsschelp als twee gekruiste miniatuur-pelgrimsstafjes te zien zijn. Deze laatste, de zogenaamde ‘bordoncillos’ werden vanaf de tweede helft van de 15e eeuw gesneden uit been of ivoor. Deze twee attributen werden kenmerkend als teken van Santiago de Compostela. In zijn rechterhand houdt hij de rozenkrans en zo is zijn beeld als pelgrim compleet.

Wie tegenwoordig de pelgrimsroute naar Santiago loopt, komt op zijn pad veelvuldig de afbeelding van de Jacobsschelp als richtingaanwijzer tegen. Pelgrimeren is ‘in’ en er zijn veel soorten pelgrims. Over het algemeen loopt de pelgrim niet zomaar zo’n weg, maar doet het wel degelijk vanuit een bepaalde gedachte. Of dit nu religieus ingegeven is of niet, of er een heilige aan te pas komt of niet, de pelgrim krijgt al wandelend en ontberingen trotserend een heel andere kijk op zijn leven.