Maria kijkt niet op een naam meer of minder. De 
Litanie van Loreto alleen al telt er 54 – als ik me verteld heb (tegenwoordig helemaal geen punt meer), dan hoor ik het wel. ‘Heil van de Zieken’, is er een van. Een variatie daarop staat in mooie smeed-
­ijzeren letters boven de afscheiding van de Mariakapel in de in 1905 gebouwde kapel van de Kruisheren in het centrum van de Brabantse plaats Uden: ‘Behoudenis der Kranken’. Klinkt mooi. Ik liet het een paar keer door mijn mond spoelen toen ik er voor stond.

 

‘Behoudenis der Kranken’ heeft de zwaarte van het onderwerp waarvoor je je hier specifiek tot Maria richt – ziekte, genezing, kracht. Deze Maria zal veel aangeroepen zijn, juist in Uden, landelijk bekend geworden als epicentrum van de coronapandemie in Nederland. De beelden van de overwerkte zorgverleners in het Bernhove ziekenhuis zullen voor altijd verbonden zijn aan de ‘intelligente’ lockdown, afgekondigd door premier Mark Rutte – hij bezocht het ziekenhuis op 14 juli om de zorgmedewerkers zijn sympathie te betuigen.

 

Er staat dan wel ‘Behoudenis der Kranken’ boven de entree tot de kapel, maar dat is niet de eigenlijke naam. Volgens Wouter Prins, conservator bij Krona, museum voor religieuze kunst in Uden, is deze naam in de negentiende eeuw bedacht. De eigenlijke naam van deze kapel in het centrum van Uden is Onze-Lieve-Vrouw ter Linde; Maria werd ‘Moeder van Troost’ genoemd. Mogelijk heeft de toenmalige pastoor (want die hadden het toen voor het zeggen) bedacht dat er daar al zoveel linde-Maria’s zijn. En dat klopt, maar in Uden spreken de meeste mensen nog steeds van Onze-Lieve-Vrouw ter Linde in de Kruisherenkapel. 

 

Het is een Mariapelgrimsoord van eerbiedwaardige ouderdom. Vermoedelijk in 1272 werd op deze plaats bij een lindeboom met een Mariabeeld een kapel gebouwd. De verering werd in de zeventiende eeuw door de Kruisheren overgenomen en flink gepromoot. Begin vorige eeuw ging al het oude tegen de vlakte en werden een nieuw klooster en een nieuwe kapel gebouwd. Het complex praalt de almacht van het Rijke Roomsche Leven. Door een glazen plaat in het plaveisel zie je de resten van de kapel uit de dertiende eeuw. Ronde noppen in de straatstenen geven de contouren aan. Toen in 2019 ter plekke een lindeboom werd herplant, plaatste iemand een Mariabeeld tussen de wortels. Over Mariaverering gesproken.   

 

De oorspronkelijke linde was dus verdwenen, evenals het Mariabeeld. Het Onze-Lieve-Vrouw ter Lindebeeld dat nu wordt vereerd, dateert van 1510, weet conservator Wouter Prins. Om het te zien moet je na het bezoek aan de dagelijks geopende Kruisherenkapel in Museum Krona zijn – in de kapel zie je een replica. Omgeven door een schat aan devotionalia (zie de foto) staat Maria met haar Kindje mooi te wezen in een vitrine. Vitrinekasten links en rechts van haar zijn gevuld met een keur aan ex voto’s. De Udense Onze-Lieve-Vrouw ter Linde huist de komende maanden in het museum in verband met een tentoonstelling.

De coronacrisis in Uden inspireerde Wouter Prins tot een tentoonstelling. Logisch dat hij Maria “Moeder van Troost’ een centrale plek gaf. Het is zijn opzet de Udense samenleving, inclusief het Bernhove 
ziekenhuis, bij de expositie te betrekken. Het centrale gedeelte met het Mariabeeld werd al op 28 juli geopend. 

 

Ook jongeren doen mee. Die hebben niet zoveel last van conventies. Een van hen bedacht een nieuwe naam voor Onze-Lieve-Vrouw ter Linde, Moeder van Troost. Hij zei: ‘We noemen haar ‘Maria van het Nieuwe Normaal’.

 

De tentoonstelling ‘Moeder van troost’ in het Museum Krona is t/m 1 november te bezichtigen.